در بیست و دومین دوره مجلس قانونگذاری بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ تصمیم به ایجاد کمیسیونی برای بررسی مشکلات شهروندان ترک مقیم خارج از کشور و تعیین تدابیری برای حل این مشکلات گرفته شد. سند استراتژی در سال ۲۰۰۸ با مشارکت ۳۰ موسسه مختلف برای ارائه خدمات به شهروندان مقیم خارج از کشور ایجاد شد. یکی از راهکارهای پیشنهادی در این سند ایجاد سازمانی  برای رسیدگی به امور اتباع ترک خارج از کشور بود. در نتیجه "سازمان جوامع اتباع ترک خارج از کشور  و جوامع خویشاوند"  YTB-Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı مطابق قانون در مورخ ۶ آوریل ۲۰۱۰ تأسیس شد و فعالیت‌هایی را در سه حوزه اتباع ترک مقیم خارج از کشور، جوامع خویشاوند و دانشجویان بین المللی آغاز نمود.

اهداف عمده "سازمان اتباع ترک خارج از کشور و جوامع خویشاوند " عبارتند از:

v محافظت از احساس تعلق اتباعی که  در خارج از ترکیه زندگی می کنند .

v حفظ زبان مادری و احیای هویت ملی اتباع ترک خارج از کشور

v تقویت وضعیت اجتماعی اتباع ترک مقیم خارج از کشور

v دسترسی به جوامع خویشاوند با پیوندهای تاریخی و فرهنگی و قومی (اقوام ساکن در آسیای مرکزی و قفقاز و منطقه بالکان)

v تقویت ارتباط با جوامع خویشاوند از طریق جذب دانشجو

سیاست جذب دانشجو برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ با تشویق رئیس جمهور وقت تورگوت اوزال در دستور کار قرار گرفت و  پروژه ای با عنوان "پروژه بزرگ دانشجویی" BOP-Büyük Öğrenci Projesi آغاز شد و در سال ۲۰۱۲ این پروژه به نام پروژه بورس ترکیه Türkiye Bursları-TB در زیر مجموعه سازمان YTB (Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar) Başkanlığı  ماموریت خود را ادامه داد.

سیاست گذاری برای اتباع ترک جوان مقیم خارج از کشور :

Ø حفظ رابطه با فرهنگ ترکیه و زبان ترکی

Ø افزایش مشارکت جوانان با تحصیلات عالی

Ø ایجاد امکان انجام دوره کارآموزی در ترکیه برای دانشجویان فارغ التحصیل

Ø برنامه "رهبران جوان" با اجرای برنامه های آموزشی ، سمینارها ، سفرهای گردشگری ، کارگاههای آموزشی

Ø برنامه "جوانان پل" به منظور رابط قرار دادن جوانان جهت توسعه روابط ترکیه با کشور محل اقامت

بر اساس گزارشهای این سازمان تعداد دانشجویان بین المللی کشور ترکیه در سال ۲۰۰۰ حدود ۱۶۰۰۰ ، در سال ۲۰۰۹  تعداد ۲۰۰۰۰  و این رقم در سال ۲۰۱۴ به ۴۸۰۰۰ دانشجو و طبق آخرین آمار در سال ۲۰۱۹ این رقم به ۱۷۶۰۰۰ دانشجو خارجی در حال تحصیل در کشور ترکیه در دانشگاه های دولتی و خصوصی رسیده است.    

با توجه به مسائل و مشکلاتی که برای اتباع ترکیه در خارج از کشور به وجود می آید یکی از وظایف پیش بینی شده برای سازمان سازمان اتباع ترک خارج از کشور  و جوامع خویشاوند ارائه خدمات حقوقی برای اتباع ترک خارج از کشور می باشد. بر همین اساس با مراجعه اتباع ترکیه پرونده حقوقی تشکیل و در محاکم بین المللی طرح دعوا می گردد.

ملاحظات :

۱- ترکیه طی سالهای ۱۹۶۱- ۱۹۶۷ قراردادهای اعزام نیروی کار با کشورهای اروپایی از جمله  اتریش،آلمان، بلژیک، هلند،فرانسه و استرالیا منعقد نمود که آمار امروزه این مهاجران به اروپا که تبعیت کشور مقصد را نیز دریافت نموده اند تقریباً به ۶.۵ میلیون نفر یعنی به نسل چهارم خود در خارج از ترکیه رسیده که حدود ۲ میلیون آنها زیر ۲۵ سال  میباشد . بر اساس آمار سال ۲۰۱۹ میلادی تعداد ۵۰% این افراد در خارج از کشور در انتخابات ترکیه شرکت کرده اند. ترکیه این اتباع را  سرمایه های خود در جهان می داند و طی سیاستگذاریهای کلان خود  حمایت از آنها را در اولویت قرار داده است .

۲- وزیر فرهنگ و گردشگری آقای محمد نوری ارسوی نیز در سخنان خود در سال ۲۰۲۰ ضمن اشاره به اینکه در سال ۲۰۱۹ با همکاری "سازمان جوامع اتباع ترک خارج از کشور و جوامع خویشاوند"  ۱۹۴ پروژه به انجام رسیده است گفت: تعداد ۳۰ هزار نفر از  ۷۰  برنامه  متنوع فرهنگی و هنری برگزار شده بهره مند شدند و ۴۱۳۴ نفر نیز از  ۵۴ برنامه آموزشی و علمی استفاده نمودند. وی افزود در سال  ۲۰۱۹ تعداد ۱۴۸ هزار دانشجوی خارجی از ۱۶۷ کشور در ترکیه مشغول به تحصیل داریم که تعداد ۲۵ هزار نفر از بورس  تحصیلی ترکیه در مقاطع لیسانس ، فوق لیسانس و دکترا استفاده می کنند. پیش بینی برای سال ۲۰۲۳ جذب ۲۰۰ هزار دانشجوی خارجی می باشد.

۳- طی پروژه ای به نام "مولانا"، دانشگاه های ترکیه به تبادل دانشجو و استاد در قالب برنامه های"پروژه محور" با دانشگاه های خارجی می پردازند. در سال ۲۰۱۹ در همین راستا ۸،۵۵۱ دانشجو و استاد بین دانشگاه های ترکیه و دانشگاه خارجی از ۳۶ کشور جهان تبادل شده و  ۱۹۴ پروژه در سال ۲۰۱۹ به انجام رسیده است.  این درحالیست که  ظرفیت دانشگاهی ترکیه از  ۸ میلیون دانشجو، ۸۲ هزار عضو هیات علمی، ۱۶۸ هزار کارمند تشکیل شده است که در این میان میتوان آنها را به  ۱۲۹ دانشگاه دولتی ، ۷۳ دانشگاه خصوصی ، ۵ کالج حرفه ای خصوصی و ۲۰۷ موسسه آموزش عالی تقسیم بندی نمود.

۴- طبق گزارش وزارت فرهنگ و گردشگری طی پروژه "خانه مطالعه" در کشورهای آمریکا، هلند، آلمان، بلژیک، استرالیا، اتریش ، قبرس شمالی تعداد ۳۰ سالن مطالعه و کتابخانه  در سالهای اخیر تاسیس شده است. در سال ۲۰۱۸ تعداد ۳  هزار نفر و در سال ۲۰۱۹ تعداد  ۱۴ هزار نفر از این مراکز استفاده نموده اند.  

۵- وزیر فرهنگ و گردشگری نیز در خصوص ارائه خدمات حقوقی به اتباع ترکیه در خارج از کشور گفت: با توجه اینکه اتباع ترکیه مهاجر و مسلمان هستند لذا مشاهده شده که در کشورهای محل اقامت حقوق ایشان تضییع می شود و محل عبادت آنها  مورد تعرض قرار می گیرد. لذا سازمان اتباع ترک خارج از کشور  و جوامع خویشاوند وظیفه حمایت و ارائه خدمات حقوقی به ایشان را به عهده گرفته است.

۶- قابل ذکر است ترکیه با هدف تاثیر گذاری در کشورهای آسیای مرکزی ، قفقاز و بالکان، با همگرا کردن اتباع ترک و تقویت هویت ملی در آنها، همچنین با توجه تاثیر تاریخی ترکیه در کشورهای مذکور با استفاده از اشتراکات قومی، تاریخی و فرهنگی، گامی بزرگ در تشکیل "جامعه ترکان" (Türk Dünyası ve Akraba Toplulukları)  بر میدارد.  در این زمینه به جوانان و دانشجویان توجه بیشتری میشود و از طریق جذب و تبادل دانشجو و استاد، حمایت از پایان نامه های دانشجویی، اعطای بورس و کمک هزینه های پژوهشی و فرصت های مطالعاتی در مقاطع فوق لیسانس و دکترا به مرحله اجرا در می آید.  

۷- بخشی از بودجه این سازمان از سوی وزارت فرهنگ و گردشگری تامین می گردد و بخش عمده بودجه  از سوی سازمانهای غیر دولتی داخلی و خارجی ذینفع تامین می شود. در این راستا  در سال ۲۰۱۹ وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه  با ۵۶ سازمان غیر دولتی از ۱۴ کشور در آنکارا تشکیل جلسه داده و درباره پروژه های آتی برنامه ریزی نموده اند.  بودجه بخش خصوصی سال ۲۰۱۹  این سازمان ۳۲۱.۰۰۰.۰۰۰  لیر بوده است که برای سال جاری ۳۸۵.۲۵۵۰۰۰ لیر پیش بینی شده است. قابل ذکر است طبق آخرین آمار سال ۲۰۱۹ در جشنواره ورزشی و فرهنگی اروپا که در آلمان برگزار گردید ۶۰ هزار نفر شرکت کردند.

تهیه و تنظیم : مسعود حقیقت

منبع : پایگاه خبری سازمان جوامع اتباع ترک خارج از کشور  و گروه های همگرا YTB